Giới thiệu thức ăn dặm với sữa công thức: khi nào và làm thế nào

Giới thiệu

Bắt đầu cho bé ăn dặm là một cột mốc quan trọng, đặc biệt là khi bé được nuôi bằng sữa công thức. Đối với trẻ sơ sinh không được bú mẹ, sữa công thức là lựa chọn thay thế duy nhất được khuyến nghị trong năm đầu đời. Bạn có thể thắc mắc: *Có thể cho bé ăn dặm cùng lúc với sữa công thức không?**Thời điểm nào là thích hợp?* Làm thế nào để kết hợp cả hai loại thức ăn này sao cho phù hợp với sự phát triển khẩu vị và nhu cầu dinh dưỡng của bé? Quá trình này được gọi là ăn dặm bổ sung - cho bé ăn dặm cùng với sữa công thức để hỗ trợ sự tăng trưởng và phát triển khỏe mạnh.

1. Bạn có thể cho trẻ ăn dặm và ăn dặm cùng lúc không?

Hoàn toàn đúng — đối với hầu hết trẻ sơ sinh khỏe mạnh, không cần phải đợi sau khi bú sữa công thức mới bắt đầu cho bé ăn dặm. Sữa công thức là loại sữa được khuyến nghị cho trẻ sơ sinh và đóng vai trò là nguồn dinh dưỡng chính trước khi cho bé ăn dặm các loại thực phẩm khác. Trên thực tế, việc kết hợp sữa công thức và thức ăn dặm có thể giúp quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ hơn. Sữa công thức vẫn sẽ là nguồn dinh dưỡng chính, trong khi việc quay lại với thức ăn dặm sẽ mở đầu cho hành trình khám phá kết cấu, hương vị và bữa ăn gia đình đầy thú vị.

2. Khi nào nên cho trẻ bú sữa công thức ăn dặm

a) Hướng dẫn về độ tuổi

Tổ chức Y tế Thế giới và các chuyên gia nhi khoa thường khuyến nghị nên cho trẻ ăn dặm vào khoảng sáu tháng tuổi . Hầu hết trẻ sơ sinh sẽ có dấu hiệu sẵn sàng ăn dặm từ 4 đến 6 tháng tuổi , nhưng thường phải đến khoảng sáu tháng tuổi thì phần lớn chất dinh dưỡng mới đến từ bất kỳ nguồn nào khác ngoài sữa mẹ hoặc sữa công thức. Trong vòng vài tháng sau khi bắt đầu ăn dặm, chế độ ăn của trẻ nên bao gồm nhiều loại thực phẩm bổ dưỡng như thịt, ngũ cốc, rau, trái cây, trứng và cá.

b) Dấu hiệu sẵn sàng

Hãy chú ý những dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng ăn thức ăn rắn:

• Trẻ có thể ngồi với sự hỗ trợ tối thiểu và giữ đầu ổn định.
• Giảm phản xạ đẩy lưỡi — nghĩa là trẻ ít có khả năng đẩy thức ăn ra ngoài.
• Tò mò về đĩa thức ăn của mình—với tay lấy thức ăn hoặc mở miệng khi ăn.
• Khả năng nuốt thay vì đẩy mọi thứ ra ngoài .

3. Cách pha sữa công thức với thức ăn dặm

Khi lần đầu cho bé ăn dặm, tốt nhất nên cho bé ăn một phần nhỏ thức ăn mềm, chỉ có một thành phần, bằng thìa, ví dụ như chuối nghiền hoặc khoai lang. Tuy nhiên, bạn cũng có thể trộn một ít sữa công thức vào hỗn hợp nghiền để giúp bé làm quen và có kết cấu tốt hơn:

1. Chuẩn bị thức ăn : Hấp hoặc nấu các loại rau củ mềm như khoai lang, cà rốt, bí đỏ hoặc trái cây như mận khô cho đến khi thật mềm. Đảm bảo thức ăn chín mềm và an toàn cho bé.
2. Nghiền kỹ : Dùng nĩa hoặc máy xay sinh tố để nghiền nhuyễn.
3. Thêm sữa công thức : Khuấy một lượng nhỏ sữa công thức đã nguội hoặc sữa mẹ cho đến khi hỗn hợp mịn và chảy, tương tự như sữa chua kem đặc.
4. Cho bé nếm thử : Bắt đầu với một hoặc hai thìa cà phê. Sau đó, tiếp tục cho bé bú mẹ hoặc bú bình như bình thường.

4. Cách tốt nhất để cho trẻ sơ sinh ăn thức ăn rắn là gì?

Khi nói đến việc cho bé ăn dặm, có một vài phương pháp đã được chứng minh. Điều quan trọng cần nhớ là không có cách nào đúng hay sai để cho bé ăn dặm - cha mẹ có thể chọn phương pháp phù hợp nhất với gia đình và nhu cầu của bé.

a) Ăn bằng thìa

Bắt đầu với những nguyên liệu đơn giản như chuối nghiền, khoai lang hoặc cà rốt nấu chín — tất cả đều là thức ăn xay nhuyễn mềm, không chứa gluten, giàu sắt và vitamin. Cho bé ăn một loại thực phẩm mới mỗi 3–5 ngày để theo dõi dị ứng thực phẩm.

b) Ăn dặm theo nhu cầu của bé (BLW)

Khi bé đã ngồi vững và cầm nắm tốt, bạn có thể cho bé ăn các loại que mềm (ví dụ như cà rốt, bí ngòi, khoai tây), hấp sơ và để nguội. Cho bé cầm và khám phá, khuyến khích bé tự xúc ăn bằng tay để giúp bé tự xúc ăn. Luôn giám sát bé để tránh bị nghẹn.

c) Một cách tiếp cận kết hợp

Kết hợp giữa phương pháp cho bé ăn bằng thìa và ăn dặm tự chọn. Bắt đầu với thức ăn xay nhuyễn, sau đó dần dần chuyển sang thức ăn nghiền và vón cục, và cuối cùng là thức ăn cầm tay - cho phép bé khám phá và tự lập.

5. Giới thiệu về chất rắn: tại sao, khi nào, cái gì và như thế nào

Tại sao?

• Để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng thay đổi — sau 6 tháng, trẻ cần bổ sung sắt, kẽm và các dưỡng chất khác ngoài sữa công thức. Việc cho trẻ ăn dặm đa dạng các loại thực phẩm giúp đảm bảo bé nhận được đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển toàn diện.
• Giới thiệu nhiều loại kết cấu, hương vị khác nhau và phát triển thói quen ăn uống lành mạnh từ sớm.
• Để rèn luyện các kỹ năng vận động miệng—nhai, chuyển động lưỡi, nuốt.

Khi?

Như đã đề cập ở trên, thông thường là khoảng sáu tháng tuổi , khi bé có dấu hiệu sẵn sàng. Đối với trẻ bú sữa công thức, thức ăn dặm không thể thay thế hoàn toàn sữa mẹ hoặc sữa công thức cho đến khoảng 9–12 tháng tuổi. Nếu bé có vẻ đói trước khi bắt đầu ăn dặm, việc cho bé bú thêm sữa có thể giúp ích.

Cái gì?

• Thức ăn đầu tiên : Ngũ cốc giàu sắt (bổ sung sắt), khoai lang nghiền, bí đỏ, chuối, bơ, đậu Hà Lan, lê, táo, mận khô, đào. Nếu có thể, hãy tự nấu hoặc nghiền thức ăn tươi tại nhà, tránh thêm muối và gia vị.
• Thức ăn cầm tay : khoai lang luộc mềm, lê chín thái lát, bông cải xanh luộc mềm, bánh mì nướng mỏng. Cho bé ăn nhiều loại thức ăn khác nhau, bao gồm cả trái cây và rau củ, để bé làm quen với nhiều hương vị và kết cấu khác nhau.
• Đa dạng : Khuyến khích bé ăn đa dạng các loại thực phẩm—thịt nạc, các loại đậu, trứng luộc mềm (nếu không bị dị ứng trứng), đậu nghiền, bí đỏ luộc, bơ chín. Đảm bảo cho bé ăn nhiều loại thực phẩm từ các nhóm khác nhau, không chỉ những loại ngọt như cà rốt và khoai lang, mà còn cả rau củ ít ngọt hơn để giúp bé phát triển khẩu vị cân bằng.

Làm sao?

Bắt đầu với thức ăn xay nhuyễn hoặc nghiền mịn để bắt đầu quá trình ăn dặm, có thể trộn thêm sữa công thức nếu muốn đảm bảo độ mịn hoặc quen thuộc. Tăng dần kết cấu thức ăn - từ mịn đến vón cục rồi đến thức ăn cầm tay. Cho bé nếm thử từng chút một trước, sau đó cho bé bú sữa công thức hoặc sữa mẹ thường xuyên.

6. Giới thiệu thức ăn rắn với sữa công thức

Điều này có nghĩa là cho bé ăn dặm song song với việc tiếp tục bú sữa công thức. Dưới đây là một thói quen mẫu:

• Sáng sớm : Cho trẻ bú bình như bình thường.
• Cuối buổi sáng : Cho bé ăn một thìa khoai lang nghiền trộn với một ít sữa công thức như một bữa ăn dặm. Quan sát, khuyến khích bé khám phá. Sau đó, cho bé ăn thêm sữa công thức hoặc nhiều hơn khi cần.
• Buổi trưa : Cho bé bú sữa công thức lần nữa.
• Buổi chiều hoặc buổi tối : Cho bé ăn trái cây hoặc rau nghiền với một ít sữa công thức như một bữa ăn đặc, sau đó cho bé bú sữa công thức đầy đủ nếu bé vẫn còn đói.

Dần dần, khi bé ăn dặm nhiều hơn, bé có thể cần ít sữa hơn trong mỗi cữ bú. Việc theo dõi lượng sữa tiêu thụ của bé là rất quan trọng để đảm bảo bé vẫn nhận đủ dinh dưỡng, bao gồm vitamin D nếu lượng sữa tiêu thụ giảm xuống dưới mức khuyến nghị. Sữa công thức vẫn là lựa chọn thiết yếu trong giai đoạn chuyển tiếp này.

7. Tập trung vào thực phẩm rắn và kết cấu

a) Thực phẩm xay nhuyễn và nghiền

Bắt đầu với các nguyên liệu đơn lẻ, sau đó kết hợp các nguyên liệu nhỏ (ví dụ: lê + táo, bí đỏ + khoai lang). Nghiền kỹ, có thể trộn với sữa công thức cho đến khi mịn.

b) Kết cấu cục bộ, hỗn hợp

Khi bé đã quen với thức ăn nhuyễn mịn, hãy cho bé ăn các loại thức ăn có kết cấu mềm và lợn cợn hơn để bé học cách kiểm soát các cử động phức tạp hơn của miệng.

c) Đồ ăn nhẹ

Từ khoảng tám tháng tuổi, hãy cho bé ăn những món mềm - ví dụ như khoai lang luộc mềm, bánh mì que nướng nhẹ, chuối chín, dưa chuột chiên (mát, mềm) hoặc mì ống luộc. Luôn giám sát bé.

Không nên cho trẻ ăn các loại hạt nguyên hạt vì chúng có thể gây nghẹn.

8. Sữa mẹ so với sữa công thức: khi cho trẻ ăn dặm

Cho dù trẻ bú mẹ, bú bình hay cả hai thì việc cho trẻ ăn dặm đều tuân theo những nguyên tắc chung sau:

• Tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức làm nguồn dinh dưỡng chính cho đến khi trẻ được khoảng 12 tháng tuổi . Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo chỉ nên cho trẻ bú sữa mẹ trong sáu tháng đầu.
• Thức ăn dặm là thức ăn bổ sung - nghĩa là chúng có thể kết hợp với sữa mẹ hoặc sữa công thức - chứ không phải là thức ăn thay thế hoàn toàn lúc đầu. Một số trẻ có thể cần thêm sữa mẹ trong quá trình chuyển sang ăn dặm để đảm bảo trẻ nhận đủ dinh dưỡng.
• Nếu sử dụng cả sữa mẹ và sữa công thức, bạn có thể cho bé bú loại nào tùy theo sự thuận tiện, sở thích của bé hoặc tình hình của bạn. Trẻ bú mẹ nên được bổ sung vitamin D, vì chỉ sữa mẹ có thể không cung cấp đủ vitamin D.

9. Ghi chú dinh dưỡng và các mốc quan trọng

• Sắt : Khi được sáu tháng tuổi, lượng sắt dự trữ của bé bắt đầu cạn kiệt. Hãy bổ sung các thực phẩm giàu sắt như thịt nghiền, ngũ cốc tăng cường sắt, đậu lăng nghiền hoặc bí ngô nghiền.
• Dị ứng : Cho bé ăn các chất gây dị ứng phổ biến (ví dụ: trứng luộc, bơ đậu phộng nghiền) từng loại một với lượng nhỏ, đồng thời theo dõi cẩn thận các dấu hiệu dị ứng thực phẩm. Luôn tuân thủ lời khuyên của bác sĩ, đặc biệt nếu bé có nguy cơ dị ứng cao.
• Chuyển tiếp sữa mẹ : Tiếp tục cho bé bú sữa công thức hoặc sữa mẹ cho đến ít nhất 12 tháng tuổi; sau đó, bạn có thể bắt đầu cho bé uống sữa bò nguyên kem nếu muốn (luôn luôn trao đổi với bác sĩ của bé trước). Không nên cho bé uống sữa bò trước 12 tháng tuổi. Khi cho bé ăn các loại thực phẩm khác như các loại hạt và sản phẩm từ sữa, hãy theo dõi bất kỳ phản ứng nào và tham khảo ý kiến ​​bác sĩ nếu bạn có thắc mắc.
• Khuyến khích sự đa dạng : Cho trẻ ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau ngay từ sớm có thể giúp trẻ bớt quấy khóc và hình thành thói quen ăn uống lành mạnh.
• Giờ ăn : Hãy cho bé tham gia bữa ăn gia đình càng nhiều càng tốt. Việc ăn cùng gia đình sẽ khuyến khích bé khám phá và làm mẫu.

10. Tiến độ điển hình qua các tháng

Lưu ý: Trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi không nên uống nước ép trái cây.

11. Những câu hỏi thường gặp (FAQ)

Tôi có nên hâm nóng sữa công thức khi trộn với thức ăn rắn không?

Có—nếu bé thích ấm, hãy nhẹ nhàng làm ấm cả thức ăn đặc và sữa công thức đến nhiệt độ thoải mái, kiểm tra xem thức ăn có quá nóng không.

Tôi nên pha bao nhiêu sữa công thức?

Bắt đầu bằng một hoặc hai thìa cà phê là đủ. Kết cấu sữa nên mịn nhưng không quá loãng. Theo thời gian, bé có thể cần ít hoặc không cần sữa công thức nữa khi bé đã quen dần.

Còn thể tích của thìa thì sao?

Bắt đầu bằng thìa nhỏ (thìa trẻ em), cho bé ăn một hoặc hai thìa nhỏ. Để bé tự ăn. Không bao giờ ép bé ăn thêm.

Nếu bé từ chối ăn đồ ăn đặc thì sao?

Hãy kiên nhẫn. Thử lại vào ngày khác. Đôi khi bé cần được tiếp xúc nhiều lần với hương vị hoặc kết cấu mới. Hãy luôn lắng nghe những tín hiệu của bé và tiếp tục thử nghiệm những trải nghiệm tích cực.

12. Xây dựng thói quen ăn uống tốt

• Kiên nhẫn : Học ăn dặm là một quá trình. Hãy để bé tự khám phá, chơi đùa và học hỏi theo tốc độ của riêng mình—điều này sẽ giúp bé học cách tự ăn.
• Ít muối, không thêm đường : Chọn hương vị tươi, tự nhiên, đơn giản. Tránh các thực phẩm quá mặn hoặc quá ngọt (như xúc xích hoặc ngũ cốc có đường).
• Đa dạng : Cho bé ăn nhiều loại thức ăn với kết cấu và hương vị khác nhau, ngay cả những loại nhẹ hoặc đắng như bông cải xanh hoặc bơ. Việc cho bé ăn nhiều loại thức ăn khác nhau từ sớm có thể giúp ngăn ngừa tình trạng biếng ăn và hình thành thói quen ăn uống tốt. Sự quen thuộc sẽ phát triển theo thời gian.
• Bữa ăn gia đình : Hãy cho bé thấy mọi người đều ăn những thực phẩm lành mạnh giống nhau.
• Thức ăn cầm tay an toàn : Những que thức ăn nấu mềm dưới sự giám sát là hoàn hảo để luyện tập nhai và phối hợp tay và miệng.

13. Ngày mẫu cho trẻ bú sữa công thức bắt đầu ăn dặm (khoảng 8 tháng)

• 7:00 sáng – Bình sữa công thức.
• 9:30 sáng – Thìa lê nghiền trộn với sữa công thức; sau đó cho thêm sữa công thức nếu vẫn còn đói.
• 12:00 trưa – Cho bé bú sữa công thức.
• 2:30 chiều – Cà rốt nấu mềm cùng bơ nghiền với sữa công thức; sau đó là sữa công thức.
• 5:30 chiều – Bữa tối gia đình; em bé được nếm thử một ít rau nghiền hoặc cơm mềm và được đút ăn bằng thìa.
• 7:30 tối – Uống chai sữa công thức cuối cùng trước khi đi ngủ.

Vào giờ ăn, hãy mặc cho bé những bộ đồ thoải mái để việc thay tã dễ dàng hơn và giúp bé cảm thấy ấm áp trong giờ ăn dặm.

Trong những tuần tiếp theo, hãy chú ý đến việc bé dần ăn nhiều thức ăn rắn hơn và có thể giảm lượng sữa công thức - nhưng sữa công thức vẫn là thành phần chính trong chế độ ăn của bé ở giai đoạn này.

Phần kết luận

Việc cho bé bú sữa công thức làm quen với thức ăn đặc là một hành trình dài. Hãy bắt đầu khoảng sáu tháng tuổi khi bé đã sẵn sàng. Bắt đầu với thức ăn xay nhuyễn (có thể trộn nhẹ với sữa công thức), sau đó chuyển dần sang dạng nghiền, vón cục và cuối cùng là thức ăn cầm tay. Tiếp tục cho bé bú sữa công thức khi cần thiết trong quá trình chuyển đổi. Hãy cho bé ăn đa dạng, lắng nghe tín hiệu của bé, và tận hưởng những miếng cắn mềm mại cùng những biểu cảm tò mò khi bé khám phá những hương vị và kết cấu mới bên cạnh bữa ăn gia đình.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:

Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và không thay thế lời khuyên từ chuyên gia chăm sóc sức khỏe có trình độ. Luôn tham khảo ý kiến ​​bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng nhi khoa trước khi cho bé ăn dặm, đặc biệt nếu bé có vấn đề sức khỏe hoặc có nguy cơ dị ứng thực phẩm.